یادداشت محمد رضا #بهرامن در خصوص صنعت معدن ایران در تقاطع بحران‌ها

«چالش‌های ۱۴۰۴ معدن ایران؛ انرژی، ماشین‌آلات و زنجیره تأمین زیر فشار»

[07:52, 06/09/2025] Khanoomam Iphone: صنعت معدن و صنایع معدنی ایران، یکی از ستون‌های اصلی اقتصاد ملی است؛ اما در سال ۱۴۰۴ با سه بحران هم‌زمان مواجه شده است:

⚔️ جنگ ۱۲ روزه منطقه‌ای،
⚡ ناترازی انرژی،
🛠 فرسودگی ماشین‌آلات معدنی.

این بحران‌ها جایگاه #راهبردی کشور را به‌طور جدی تحت تأثیر قرار داده‌اند.
[07:52, 06/09/2025] Khanoomam Iphone: 📌 تأثیر جنگ ۱۲ روزه بر معدنکاری ایران

▪️ هرچند این جنگ به‌طور مستقیم معادن ایران را هدف قرار نداد، اما اثرات غیرمستقیمی بر زنجیره تأمین داشت:
 
👈🏽 اختلال در مسیرهای جاده‌ای و ریلی
 👈🏽 توقف برخی پروژه‌های توسعه‌ای
 👈🏽 تعلیق فعالیت معادن کوچک و متوسط در کرمان، یزد، خراسان جنوبی و آذربایجان
 👈🏽 توقف یا تأخیر در صادرات ۵۰ تا ۱۰۰ هزار تن مواد معدنی در مرزهای غربی

🔻 نتیجه: افزایش زمان حمل‌ونقل، بالا رفتن هزینه‌های دموراژ و فشار مضاعف بر فعالان بخش خصوصی.

📌 ناترازی انرژی؛ تهدیدی پایدار

▪️ قطعی‌های #برق ظرفیت تولید واحدهای بزرگ معدنی را تا ۵۰ درصد کاهش داد.
▪️ محدودیت #گاز، تولید کوره‌های احیای مستقیم، واحدهای ذوب و کارخانه‌های سیمان را مختل کرد.
▪️ پروژه‌های انتقال آب همچون خط انتقال دریای عمان به فلات مرکزی هنوز به بهره‌برداری کامل نرسیده‌اند.

🔻 نتیجه: افت #بهره‌وری، توقف پروژه‌های جدید و افزایش هزینه‌ها به دلیل استفاده از سوخت‌های جایگزین گران.

📌 فرسودگی ماشین‌آلات؛ بحران خاموش

▪️ بیش از ۷۰٪ ناوگان معدنی ایران بالای ۲۰ سال عمر دارد؛ در برخی بخش‌ها مانند #زغال‌سنگ این عدد به ۸۵٪ می‌رسد.
▪️ #تحریم‌ها، #بوروکراسی پیچیده واردات، کمبود قطعات و هزینه‌های بالا، معادن کوچک را به تعطیلی کشانده است.

▪️ #قزاقستان با «معدنکاری هوشمند» و #شیلی با «بومی‌سازی تجهیزات»، بحران مشابه را مدیریت کرده‌اند.

🔻 #بهرامن در این یادداشت پیشنهاد داد:
 
👈🏽 ایجاد سامانه اختصاصی ثبت سفارش ماشین‌آلات معدنی
 👈🏽 حذف تعرفه برای ماشین‌آلات فاقد تولید داخلی
 👈🏽 تأسیس صندوق ملی نوسازی ماشین‌آلات معدنی با مشارکت دولت و بخش خصوصی
 👈🏽 ارائه تسهیلات لیزینگی با نرخ ترجیحی برای معادن کوچک

📌 نقش شرکت‌های دانش‌بنیان

برخی شرکت‌های فناور در #اراک، #تبریز و #مشهد توانسته‌اند با مهندسی معکوس عمر ماشین‌آلات معدنی را تا ۵ سال افزایش دهند.

▪️ بومی‌سازی تجهیزات پرمصرف
▪️ هوشمندسازی ماشین‌آلات قدیمی
▪️ ایجاد کارگاه‌های محلی تعمیر و نگهداری

✍🏼صنعت معدن ایران در سال ۱۴۰۴ در برابر سه بحران هم‌زمان ایستاده است: 

جنگ منطقه‌ای، ناترازی انرژی و فرسودگی 
ماشین‌آلات.

✅ راه عبور از این وضعیت:
 
* نوسازی ناوگان،
 • اصلاح فرآیندهای بوروکراتیک،
 • حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان،
 • سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین و انرژی‌های پایدار.

🔻 واقعیت آن است که بدون تأمین ماشین‌آلات نوین و پایدارسازی انرژی، حتی سیاست‌هایی مانند کاهش حقوق دولتی یا توسعه زیرساخت‌ها نیز قادر به بازگرداندن معدن ایران به جایگاه واقعی‌اش در اقتصاد جهانی نخواهند بود