نشست کمیته معدن، جامعه و مسئولیت اجتماعی، با موضوع چالش ها و فرصت های تعامل با جوامع محلی

اولین نشست هم اندیشی و گفتگو در باب مسئولیت اجتماعی در صنعت معدن و صنایع معدنی، با عنوان «یک فنجان تجربه» و با محوریت گفتگو درباره چالش ها و فرصت های تعامل با جوامع محلی، در خانه معدن ایران روز سه شنبه 27 دی 1401  برگزار شد. 

در این نشست کمیته معدن، جامعه و مسئولیت اجتماعی، به صورت حضوری و آنلاین میزبان بیش از 30 نفر از مدیران و نمایندگان شرکت های فعال در این صنعت از یک سو و علاقمندان به حوزه مسئولیت اجتماعی در عرصه های علمی و تخصصی از سوی دیگر بود.

در ابتدای نشست آقای مهندس بهرامن رئیس خانه معدن ایران و سرکار خانم خارستانی رئیس کمیته جامعه و مسئولیت اجتماعی، ضمن خوشامدگویی به حاضرین بر اهمیت موضوع مسئولیت اجتماعی، ضرورت برگزاری و استمرار نشست های علمی و تخصصی با رویکرد انتقال تجربه و تخصص، و نهایتا شکل گیری تعامل سازنده با ذینفعان این عرصه برای تسهیل و تقویت مسئولیت اجتماعی سازمانی و توسعه اجتماعی-اقتصادی در معدن و صنایع معدنی تاکید کردند.

 

برنامه ریزی مسئولیت اجتماعی و تعامل با جوامع محلی

در ادامه نشست، خانم دکتر مهدیه پورشاد (متخصص توسعه و توانمندسازی جوامع محلی) به عنوان سخنران اصلی نشست به واکاوی رویکرد برنامهریزی مسئولیت اجتماعی، چگونگی تعامل با جوامع محلی و اقتضائات مطرح در این حوزه پرداختند. 

ایشان با تاکید بر داشتن نگاه یکپارچه میان سه حوزه توسعه، توسعه پایدار و مسئولیت اجتماعی؛ تبدیل شدن مسئولیت اجتماعی به یک رفتار سازمانی را لازمه نهادینه سازی آن به صورت موثر و هدفمند در درون سازمان و در تعاملات سازمان با ذینفعان بیرونی اش دانستند.

در پیشبرد مباحث، توجه به ابعاد گوناگون مسئولیت پذیری و پاسخگویی سازمان در سه جنبه اصلی اقتصادی، محیط زیستی و اجتماعی، چارچوب اصلی بحث ایشان را شکل داد. ورود فعالیت های صنعتی به هر منطقه ای، دارای تاثیرات مختلفی است، مانند: تغییر کاربری زمین، برهم خوردن تعادل محیطی، آلودگی های زیست محیطی، قطع زنجیره معیشت خانواده یا روستا، تغییر الگوی روابط فردی و خانوادگی و غیره. در نتیجه، لازم است که مدیران و صاحبان کسب و کار به تبعات و تاثیرات چند جانبه فعالیت های صنعتی بر کیفیت زندگی انسان و جوامع محلی توجه نمایند.

خانم دکتر پورشاد، بر وجود تفاوت بنیادین میان برنامه ریزی مسئولیت اجتماعی و اجرای اقدامات توسعه ای در این بستر با اقدامات صرفا خیریه تاکید کردند. همچنین، در پاسخ به این سوال کلیدی که چگونه می توان اقدامات عام المنفعه را در مسیر توسعه پایدار و توسعه جوامع محلی هدایت کرد؟ چنین بیان کردند که زمانی که این فعالیتها در چارچوب و برنامه های مسئولیت اجتماعی قرار بگیرد، دارای پشتوانهای قوی از شناسایی درست نیازها و انتظارات جامعه می شود و دیگر پاسخی مقطعی به درخواست های نهادها یا اشخاص دارای قدرت در منطقه نخواهد بود. پس سازمان می تواند، توجه به امور بشردوستانه و خیریه را نیز به صورت هدفمند و مرتبط با چالش های واقعی پیگیری نماید.

 

واکاوی فرصت ها و چالش های تعامل با جوامع محلی

در ادامه نشست، از حاضرین دعوت شد که به بیان نظرات، تجارب و پرسش های خود حول موضوع اصلی برنامه و مباحث مطرح شده بپردازند. در گفتگوی صورت گرفته در جمع، مهم ترین تجارب و چالش های مطرح را می توان چنین برشمرد:

• فقر قابلیتی یکی از مهم ترین موانع توسعه در کشور ماست. در مناطق مختلف، افراد به سطوح متفاوتی از کیفیت خدمات آموزشی، زیرساختی، درمانی و معیشتی دسترسی دارند. این مساله مهم بایستی به تعریف فرصت های مشارکت صاحبان کسب و کار در توسعه اجتماعی مد نظر قرار بگیرد. 

• توجه به مشخصه ها و تفاوت های فرهنگی (چه از لحاظ پیشینه توسعه فرهنگی- اجتماعی و چه از لحاظ تعاملات خرده فرهنگ های موجود) به عنوان یکی از مولفه های معنادار در تعامل با جوامع محلی، در کشور ما و در مراودات میان صنعت و جامعه مغفول مانده است.

• عدم ایفای مسئولیت های قانونی توسط نهادها و ارگان های دولتی و عمومی که دارای مسئولیت اصلی در توسعه اجتماعی و بسترسازی برای توسعه اقتصادی هستند؛ یکی از موانع مهم در تفکیک صحیح میان مسئولیت های اجتماعی کسب و کار و وظایف قانونی و ماموریتی ارگان های مسئول است. دو مثال مطرح شده در این مورد، می توان به عدم تخصیص پرداختی های بخش خصوصی در قالب تعهدات قانونی و مالیاتی، توسط نهادهای دولتی و عمومی به توسعه جوامع در مناطق مربوطه و همچنین، چالشهای موجود در اجرای درست قوانین مرتبط با اتمام کار یک معدن و کاهش آثار محیط زیستی و اجتماعی مرتبط با آن، اشاره کرد. 

•  رویکرد مسئولیت اجتماعی سازمانی به عنوان یک رویکرد کلان در مدیریت پایدار سازمان که میتواند دارای ارزشهای اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی، هم برای معدن و صنایع معدنی و هم برای ذینفعان آن ها باشد؛ هنوز نیازمند ترویج، تبیین و فرهنگ سازی است.

• یکی از چالش های صاحبان معادن، مدیریت درخواست ها و انتظارات مقامات محلی است که متاسفانه بخشی از آن ها نه بر پایه مطالعات و نیازسنجی های اجتماعی، بلکه به دلیل رفع امورات جاری سازمان مربوطه و یا تامین انگیزه های شخصی افراد است. 

• تقویت اعتماد اجتماعی و جلب مشارکت ساکنین در جوامع محلی از طریق برنامه های هدفمند و واقعی در حوزه مسئولیت اجتماعی، می تواند دارای اثرات مثبت قابل تاملی در صیانت از دارایی های صاحبان معادن و صنایع معدنی باشد. 

• عدم اجرای درست و توجه کافی به ارزیابی تاثیرات اجتماعی و استفاده موثر از پیوست اجتماعی، یکی از چالش هایی است که صاحبان معادن و صنایع بایستی بر مرتفع شدن آن همت گمارند. به رسمیت شناختن چنین مطالعاتی، قطعا در مدیریت موثر ریسک های بالقوه و بالفعل کسب و کار ایشان تاثیرات بسزایی دارد. 

 

ارائه مطالب و گفتگوهای صورت گرفته در این نشست، مورد توجه و استقبال حاضرین قرار گرفت. می توان به حضور مدیران و نمایندگان بخش خصصی از اتاق بازرگانی ایران، خانه معدن استان چهارمحال و بختیاری، خانه معدن استان مازندران، خانه معدن استان یزد، اتاق بازرگانی تهران، اتاق بازرگانی فارس، شرکت معدنی و صنعتی چادرملو، گروه صنعتی سدید، شرکت متما و شرکت مشاوره مهندسی پارس اولنگ از یک سو و نمایندگان نهادهای علمی و رسانه ای مانند کمیته صنعت، معدن و تجارت کانون مهندسین دانشگاه تهران، دانشگاه علوم پزشکی تهران و رسانه مسئولیت اجتماعی از سوی دیگر اشاره کرد.