چندی پیش در برخی از رسانه‌های جمعی، خبری با این مضمون که کارخانه استحصال ید استان گلستان، مواد رادیو اکتیو تولید می‌کند منتشر شد.
بر اساس این خبر، رادیواکتیو تولید شده در این کارخانه، جان ساکنان منطقه را به خطر انداخته است. از این‌رو فعالیت آن باید متوقف شود اما این موضوع از سوی فعالان این حوزه و مسئولان استان تکذیب شد. آنها بر این باورند که سازمان حفاظت محیط‌زیست و سازمان انرژی اتمی بر آن نظارت داشته و اعلام کرده‌اند که رادیو اکتیو حاصل از این فرآیند، بیش از حد مجاز نیست و برای انسان‌ها و مردم آن منطقه خطری ندارد.
تنش‌ها بیشتر متوجه مدیریت جدید است
در این زمینه، منصور خواجه، عضو هیات مدیره کارخانه ید استان گلستان در گفت‌وگو با صمت، افزود: بررسی، نمونه‌برداری، سنجش و نتیجه‌گیری در این زمینه، فقط در صلاحیت سازمان انرژی اتمی ایران است و هیچ شخص دیگری صلاحیت بررسی و اظهار نظر ندارد.
وی مدعی شد: منتشرکننده این خبر در دوره ریاست پیشین این کارخانه، دفتر داشت و با مدیریت جدید، تنش‌هایی پیدا کرد. از این‌رو علیه مدیر کل مطالبی منتشر شد. به نظر من این تنش‌ها بیشتر متوجه مدیریت فعلی کارخانه است.
وی در ادامه بیان کرد: این کارخانه جزو بزرگ‌ترین تولیدکنندگان ید در کشور است، ضمن اینکه مواد رادیواکتیو پرتوزا در بیشتر مواد معدنی وجود دارد. به عبارت دیگر، هر چیزی که از طبیعت خارج شود ممکن است دارای درجه‌ای از مواد مضر برای طبیعت و انسان باشد، مهم این است که میزان این مواد بیش از حد مجاز نباشد.
به گفته این فعال اقتصادی، به مرور زمان در لوله‌های آب، رسوب‌هایی تشکیل شده که این رسوب‌ها در گوشه‌ای از کارخانه جمع‌آوری شده‌اند و همین موضوع باعث ایجاد برخی موضع‌گیری‌ها علیه این کارخانه شده است.
تکذیب کتبی سازمان انرژی اتمی
هومن هادیان، معاون امور معادن و صنایع معدنی در گفت‌وگو با صمت در این زمینه، افزود: هر ماده‌ای که از زمین استحصال می‌شود از مواد مختلفی ترکیب شده است. آب گرمی که از دل زمین خارج می‌شود نیز دارای شورآبه یا پسابی است که تا حدی مواد رادیو اکتیو دارد.
وی با بیان اینکه گزارشی مبنی بر بیش از حد استاندارد بودن مواد رادیواکتیو موجود در این آب به سازمان صنعت، معدن و تجارت نرسیده است، گفت: بدون تردید اگر مشکلی در این آب وجود داشت، سازمان محیط‌زیست و انرژی هسته‌ای به این کارخانه اجازه ادامه فعالیت نمی‌دادند. باید بگویم این بحث‌های حاشیه‌ای همواره مطرح است اما زمانی می‌توان از صحت و درستی این خبرها اطمینان حاصل کرد که سازمان محیط‌زیست آنها را تاکید کند.
این مقام مسئول در پایان تصریح کرد: همچنین سازمان انرژی اتمی، در نامه‌ای کتبی، وجود مواد رادیواکتیو بیش از حد استاندارد را در این کارخانه تکذیب کرده است.
سازمان‌های نظارتی سکوت نمی‌کنند
رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان گلستان در گفت‌وگو با صمت، افزود: اگر این کارخانه بیش از حد مجاز مواد رادیواکتیو تولید می‌کرد، سازمان‌های نظارتی سکوت نمی‌کردند و مانع ادامه فعالیت این کارخانه می‌شدند، در حالی که این کارخانه بیش از ۵ سال است به فعالیت خود ادامه می‌دهد.
حسینقلی قوانلو با بیان اینکه منتشرکننده این خبر، زمانی در این کارخانه فعالیت می‌کرد، گفت: زمانی که این کارخانه مجوزهای لازم را دریافت کرد، منتشرکننده خبر، مشاور سازمان حفاظت محیط‌زیست بود. حالا این پرسش مطرح است که چرا وی پس از پایان قرارداد‌های مشاوره، خود را مدافع محیط‌زیست معرفی می‌کند؟ به نظر من انتشار خبرهایی از این نوع، بیشتر باعث تشویش افکار است و چندان با واقعیت همخوانی ندارد.
به گفته این مقام مسئول، آبی که از اعماق زمین خارج می‌شود بدون تردید دارای درصدی از مواد رادیواکتیو است که باید مجاز بودن آن بررسی شود. رسیدگی به استاندارد بودن آب بر عهده سازمان انرژی اتمی است. کارشناسان این سازمان در بازدیدهای خود گزارشی دال بر وجود رادیواکتیو بیش از حد مجاز نداده‌اند. قوانلو با بیان اینکه در این کارخانه بیش از ۱۵۰کارگر مشغول فعالیت هستند، تصریح کرد: بدون تردید اگر خطری متوجه کارگران این کارخانه می‌شد، مسئولان محیط‌زیست و سازمان انرژی اتمی سکوت نمی‌کردند.
رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان گلستان با تکذیب این خبر، تصریح کرد: اگر این کارخانه ایمن نبود بدون تردید تعطیل می‌شد در حالی که سال‌های سال است بدون هیچ مشکلی به کار خود ادامه می‌دهد. این کارخانه علاوه بر اشتغالزایی برای مردم منطقه، یکی از بزرگ‌ترین کارخانه‌های تولید ید در ایران است.
وی با بیان اینکه انعکاس‌دهندگان خبر، پیش از انتشار آن باید صحت خبر را از متولیان استان جویا می‌شدند، گفت: به نظر من اگر کارخانه ید در آنجا فعالیت نمی‌کرد، تالاب اینچه‌برون نیز مانند دیگر تالاب‌ها خشک می‌شد اما زندگی به این تالاب بازگشته است و پرنده‌ها دوباره به این منطقه کوچ کرده‌اند.
قوانلو در پایان بیان کرد: رادیواکتیو در همه آب‌های گرم وجود دارد، در آسمان تهران و گلستان نیز در حد مجاز وجود دارد. هیچ مسئولی در استان گلستان این اجازه را به خود نمی‌دهد که با جان مردم منطقه بازی کند و اگر رادیواکتیو موجود در این کارخانه بیش از حد استاندارد بود، بدون تردید مانع ادامه فعالیت این واحد تولیدی می‌شدیم.
آب کارخانه ید گلستان رادیواکتیو ندارد
رامین نورقلی‌پور، عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی، در این زمینه در گفت‌وگو با خانه ملت، افزود: پساب کارخانه استحصال ید استان گلستان، آلوده به مواد رادیواکتیو نیست. کارخانه استحصال ید، یکی از مهم‌ترین تولیدکنندگان مواد معدنی در استان گلستان بوده و از اهمیت زیادی برخوردار است.
نماینده مردم کردکوی، بندر ترکمن، بندرگز و گمیشان در مجلس شورای اسلامی، افزود: این کارخانه از آب‌های زیرزمینی ید استحصال می‌کند و تنها کارخانه در کشور است که با این شیوه، ید استخراج می‌کند. آب برداشت شده از زیرزمین پس از استحصال ید به طبیعت برگردانده می‌شود. آب و پساب خارج شده از این کارخانه نمی‌تواند آلوده به رادیواکتیو باشد.عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی، اظهار کرد: در راستای انتشار این خبر، مکاتبه‌ها و ارتباط مطلوبی با سازمان‌های متولی ازجمله سازمان حفاظت محیط‌زیست انجام شده و درصدد رفع نگرانی‌های موجود هستیم. تلاش کرده‌ایم که کارخانه‌های سراسر کشور، کمترین آلایندگی را داشته باشند. تاکنون هیچ مرجع نظارتی و علمی، وجود رادیواکتیو در این آب را تایید نکرده است.
عضو ناظر مجلس در شورای‌عالی معادن ادامه داد: متاسفانه مسیر توسعه، تخریب‌هایی به همراه دارد اما موضوع پساب آلوده به رادیواکتیو پس از استحصال ید صحت ندارد و مراجع علمی و نظارتی موجود نیز این مسئله را تایید نخواهند کرد.
این نماینده مردم در مجلس دهم با اشاره به بازدیدهای متعدد خود از کارخانه استحصال ید در استان گلستان، تصریح کرد: آب و پساب تصفیه شده کارخانه استحصال ید، به دریاچه خشک شده اینچه‌برون می‌ریزد که باعث احیا و افزایش وسعت این دریاچه شده است.
احیای دریاچه، گردشگران بسیاری را به این منطقه جذب کرده و تعداد پرندگان مهاجر نیز افزایش یافته است. عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی خاطرنشان کرد: هنگام بازدید از این دریاچه، رنگ متفاوتی مشاهده نکردم و اگر تغییری در رنگ و بوی آن ایجاد شده، به سازمان حفاظت محیط‌زیست مربوط می‌شود اما آنطور که به نظر می‌رسد آسیب جدی و خطرناکی به محیط‌زیست وارد نشده است.
تکذیب سازمان انرژی اتمی
اسدالله قره‌خانی، سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی نیز در گفت‌وگو با خانه ملت، در این باره گفت: استخراج ید از سوی این کارخانه، چندین سال است که انجام می‌شود.
این کارخانه تا عمق ۱۰۰۰ متری زمین را اکتشاف کرده و یدهای موجود در عمق زمین را در فرآیندی استحصال می‌کند. نماینده مردم علی‌آباد کتول در مجلس شورای اسلامی، تصریح کرد: کارخانه استحصال ید زیر نظر سازمان حفاظت محیط‌زیست فعالیت می‌کند اما این سازمان تجهیزات لازم را برای تشخیص آلودگی رادیو اکتیو ندارد، در نتیجه لازم است سازمان ملی استاندارد و سازمان انرژی اتمی به این موضوع ورود کرده و پساب خروجی از کارخانه را آزمایش کنند.
