سارا اصغری: مشکل عمده این روزهای صنعت نسوز، تامین نشدن ارز و تهیه مواد اولیه برای این صنعت راهبردی است.
از آنجا که صنعت فولاد بیشترین مصرف‌کننده نسوز به‌شمار می‌رود، ضرورت دارد که تعامل بیشتری بین صنعت فولاد و نسوز ایجاد شود. با توجه به اهمیت این تعامل، در هفته گذشته پنلی تخصصی با عنوان بررسی نقش عوامل ثالث در تعاملات صنایع فولادسازی و نسوز در چهارمین نمایشگاه صنعت دیرگداز برگزار شد که چالش‌های این صنعت با راهکارهایی برای برون‌رفت از این چالش‌ها مورد واکاوی قرار گرفت.
صنعت را اخلاق‌گرا کنیم
داود عظیمی، مدیرعامل فرانسوز یزد در این پنل تخصصی نیز با بیان اینکه صنعت نسوز، بسیار راهبردی به‌شمار می‌رود، عنوان کرد: صنعت نسوز از آنجا که ارتباط مستقیمی با تولید کارخانه‌ها دارد و همچنین به صورت مستقیم با مصرف انرژی در ارتباط است، در کاهش هزینه‌های تولیدی بسیار موثر است. عظیمی ادامه داد: البته مهم‌ترین مشکل این صنعت در شرایط فعلی، اخلاق است. برای مثال برخی گمان می‌کنند هر کسی در یک کشتی توفان‌زده است و باید خود را نجات دهد، در حالی که همه در یک کشتی هستیم و اگر سوراخ شود همگی غرق خواهیم شد. وی ادامه داد: بنابراین یکی از راهکارها، آموزش مناسب است. این فعال حوزه نسوز ادامه داد: کدام کشور بدون اخلاق و آموزش توانسته توسعه پیدا کند؟ باید دید انجمن صنعت نسوز چه راهکارهایی می‌تواند در این زمینه ارائه دهد.
مهم‌ترین مشکل نسوز، تامین ارز
یک تولیدکننده صنعت نسوز در این پنل تخصصی عنوان کرد: مهم‌ترین مشکل تولیدکنندگان نسوز، تامین ارز برای خرید مواد اولیه است. ما در ایران اکسید مناسب برای نسوز نداریم. در زمینه منیزیت‌ها نیز با مشکل تامین روبه‌رو هستیم. ظرفیت‌های ما برای تامین نیاز داخلی کافی نیست و بخشی از مواد اولیه را وارد می‌کنیم.
وی در ادامه عنوان کرد: درحال‌حاضر تامین ارز یکی از دغدغه‌های اساسی تولیدکنندگان نسوز است.
این تولیدکننده نسوز در ادامه خاطرنشان کرد: اگر بتوانیم یک رابطه خوب بین نسوزها و صنعت فولاد که صادرات خوبی دارند و ارزآور هستند، برقرار کنیم می‌توانیم ارز خود را تامین کنیم. بنابراین ضروری است با فولادی‌ها تهاتری عمل کرده و در قبال نسوزی که می‌فروشیم بخشی از پول خود را به صورت ارز دریافت کنیم چراکه صادرات فولادی‌ها روز به روز در حال افزایش است.
وی ادامه داد: از سوی دیگر اگر صادرات نسوزی انجام می‌شود، تولیدکنندگان را وادار به برگرداندن ارز آن به سامانه نیما نکنیم تا تولیدکنندگان بتوانند از آن ارز استفاده کنند. از این راه، صنعت نسوز می‌تواند تامین نسوز برای صنعت فولاد را تداوم بخشد.
نسوزها با فولادسازان قرارداد منعقد کنند
محمدحسن عرفانیان، بنیان‌گذار فولاد مبارکه نیز در این پنل تخصصی عنوان کرد: فناوری، بکارگیری علم بوده و حاصل آن صنعت است، صنعت نیز ابزار اعتلای فرهنگ است. از این رو اگر اخلاق به صنعت و فناوری ورود پیدا کند، دید اخلاقی نیز شکل خواهد گرفت.
عرفانیان با اشاره به این موضوع که باید نگاه فناوری داشت، گفت: وقتی شرکت فولاد مبارکه که در حال راه‌اندازی بود برای هر تن تولید، ۱۵۰ دلار استفاده می‌‌شد. در آن زمان امکانات زیادی وجود نداشت اما کار خیلی ساده پیش رفت. بعدها فولاد مبارکه یک شرکت راه‌اندازی کرد که این شرکت بسیار بزرگ شد و حالا در تمام جهان شعبه دارد. این شرکت به‌تدریج سازندگان داخلی را در برابر سازندگان خارجی قرار داد و یک بانک اطلاعاتی از سازندگان ایرانی ایجاد کرد. وی ادامه داد: در اصفهان شهرکی به نام امیرکبیر وجود دارد و با قطعاتی که تولیدکنندگان این شهرک می‌توانند بسازند، یک کارخانه فولاد ساخته می‌شود. ۷۰ درصد قطعات یدکی فولاد مبارکه از این شهرک تامین می‌شود، این شرکت به ذوب آهن و هواپیمایی سرویس می‌دهد و با یک مدل پیچیده در حال فعالیت است. این یک مثال از موفقیت شرکت‌های ما است.
وی با اشاره به قانون استفاده حداکثری از توان داخلی، عنوان کرد: این قانون را فولاد مبارکه به عنوان قانون ارجاع به سازندگان و پیمانکاران ایرانی برای نخستین بار مطرح کرد و با توجه به تجربه‌اش و با شرکت‌های مختلف در زیرمجوعه خود، تصمیم گرفت فولاد خراسان را بسازد.
بنیان‌گذار شرکت فولاد مبارکه در ادامه گفت: شرکت فولاد مبارکه یک فهرست‌بها برای صنعتی که ایجاد کرده بود ارائه داد، در حالی که تا پیش از این، در صنعت موضوعی با عنوان فهرست‌بها یا درجه‌بندی پیمانکاران وجود نداشت اما فولاد مبارکه این کار را انجام داد و به سازمان برنامه و بودجه نیز این روش را یاد داد. عرفانیان ادامه داد: قانون ارجاع، به مجلس شورای اسلامی رفت اما اجازه ندادند این قانون اجرا شود و آن را به قانون حداکثری از توان داخلی تبدیل کردند که در عسلویه ۵ درصد از این قانون استفاده شد، در حالی که قرار بود ۵۰ درصد آن به ایرانی‌ها واگذار شود. وی توضیح داد: این قانون حداکثری در دهه ۸۰ و ۹۰ دوباره چکش‌کاری شد و درحال‌حاضر نیز به وزارت صنعت، معدن و تجارت واگذار شده که بندهای مناسبی دارد. اگر از این بندها به طور مناسب استفاده کنیم، وزارت صنعت، معدن و تجارت می‌تواند از آن به عنوان قانون ارجاع استفاده کند. باید تمام کار را به شرکت‌های ایرانی داد و از آنها تعهد گرفت. وزارت صنعت، معدن و تجارت نیز باید متولی این امر شود. وی در ادامه خاطرنشان کرد: در صنعت نسوز هم باید از چنین سیاست‌هایی استفاده کرد و از تمام ظرفیت‌های خالی داخلی بهره گرفت. البته اگر دولتی‌ها بخواهند بر چنین سیاست‌هایی نظارت کنند، عملیاتی شدن آن مفید نخواهد بود. همچنین محمدحسن عرفانیان ادامه داد: پیشنهاد می‌کنم نسوزهایی با فولادسازان به صورت پرتون قرارداد ببندند. در این پرتون مشخص است که چه مقدار دلار هزینه می‌شود و پیمانکار را خود نسوزها تعیین می‌کنند. این نوع قراردادها می‌توانند تاثیرگذار باشند. به عبارت دیگر باید به دنبال راهکارهایی رفت که کمترین درگیری با دولت به وجود بیاید چراکه دولت گرفتار است. وی ادامه داد: برخی این پرسش را مطرح می‌کنند که ارز نیما کجا می‌رود؟ آشکارا می‌گویم که ارز نفت به‌دست دولت نمی‌رسد و ارز صادراتی صرف هزینه‌های جاری می‌شود. دولت، گرفتار تنگناهای اقتصادی است. تحریم اثر دارد و اولویت شماره ۱ دولت، تامین مخارج مردم است. عرفانیان تاکید کرد: باید از ظرفیت‌های قوانین، استفاده و از آن عدول نکرد. در این ظرفیت‌ها جای مانور بسیار زیاد است و نمی‌توان برای حل مشکل، مدام به یک وزیر متوسل شد. وی تاکید کرد: پشت تصمیم‌گیری‌های دولت یک سری سیاست وجود دارد که بر سیاست‌های یک صنعت خاص اولویت دارد بنابراین در قالب سیاست‌های دولت که تبدیل به ضابطه شده‌اند باید از ظرفیت‌های خالی آنها استفاده کرد.
یک تشکل منسجم با اعضای موثر، راهگشای صنعت نسوز
ابراهیم دادرس، مدیر فناوری و بهینه‌سازی فولاد خوزستان در این پنل تخصصی درباره عوامل ثالث و تاثیرگذار بر تعامل صنعت فولاد و نسوز عنوان کرد: مسئله‌ای که این صنعت را مورد هدف قرار داده، موضوع‌های مرتبط با ارز و از سوی دیگر تحریم‌ها و وابستگی صنعت نسوز به مواد معدنی وارداتی است. بحث دیگر نبود سرمایه‌گذاری مناسب در صنعت نسوز است. وی خاطرنشان کرد: موضوع دیگر، همگرا نبودن مصرف‌کنندگان با صنعت نسوز است، در حالی که تولیدکنندگان نسوز باید از نقطه استراتژیک صنعت نسوز بهره بگیرند و این صنعت، گلوگاه صنایع دیگر است. چگونه اهمیت صنعتی که گلوگاه به شمار می‌رود، کمتر از صنایع دیگر است؟ به نظر می‌رسد سیاست‌گذاری در این زمینه جای تامل دارد و بر آن نقد وارد است چراکه در تمام جهان روال این است که گلوگاه‌ها بیشترین استفاده و سود را می‌برند. دادرس در ادامه با اشاره به موضوع ارز در صنعت عنوان کرد: پرسش من این است که در سامانه نیما چه کسانی می‌توانند ارز دریافت کنند و این ارز به چه نحوی در حال تامین شدن است؟ بیشتر تولیدکنندگان اذعان دارند که قادر به تامین ارز خود نیستند و کارگاه‌ها و کارخانه‌ها در حال تعطیل شدن هستند. این هزینه‌ها را تمام مردم خواهند پرداخت. تولیدکنندگان ارز نیما که واجد شرایط تامین این ارز هستند چرا نمی‌توانند آن را دریافت کنند؟ وی با اشاره به لزوم مدیریت درست در زمان بحران عنوان کرد: هیچ مدیر نسوزی قادر نشده که الزاما با دانستن موارد مربوط به نسوز، شرکت خود را از بحران عبور دهد. از این رو باید سیاست‌های مدیریتی درستی اتخاذ کرد تا از بحران عبور کنیم. مدیر فناوری و بهینه‌سازی فولاد خوزستان در ادامه با ارائه راهکاری عنوان کرد: بیشتر صنایع و انجمن‌ها، یک نقشه راه مشخص با ذی‌نفعان خود دارند که این نقشه راه‌ها در صنعت نسوز دیده نمی‌شوند. نقشه راهی که نشان دهد این صنعت درحال‌حاضر در کجا قرار دارد و قرار است به کجا برود و به چه فناوری و دانش روزی نیاز دارد، می‌تواند بر تولید نسوز صحه بگذارد. بنابراین برای گرفتن ارز خیلی راحت‌تر می‌تواند به سمت دولت پیش برود، چون مصوبه دولت را دارد. این کار با ایجاد سند استراتژیک صنعت نسوز باید زیر نظر یک تشکل شکل بگیرد که همگام با توسعه صنایع دیگر باشد. دادرس ادامه داد: کسانی که در صنعت نفت یا پتروشیمی کار می‌کنند لابی‌های بسیار قوی و مدیران توانمند دارند. باید از این صنایع و ظرفیت‌های آنها در صنعت نسوز استفاده کرد. وی با اشاره به حاشیه سود صنعت نسوز عنوان کرد: در برخی گزارش‌ها اعلام شده که حاشیه سود صنعت نسوز ۱۵ درصد است. اگر چنین است، باید اذعان کرد که این حاشیه سود به هیچ عنوان امنیت اقتصادی ندارد. چگونه تولیدکنندگان نسوز با این حاشیه سود کنار می‌آیند؟ مدیر فناوری و بهینه‌سازی فولاد خوزستان در پایان افزود: قانون‌گذاری درست می‌تواند راه تولیدکننده را تسهیل کند.
اجازه دهند ارز نسوز به نیما نرود
علی‌حسین زاویه، دبیر انجمن صنفی کارفرمایی صنعت مواد نسوز ایران عنوان کرد: ما یک سند استراتژی صنعت نسوز داریم که وزارت صنعت، معدن و تجارت آن را تهیه و تدوین کرده است. در حقیقت برای صنعت نسوز همه چیز فراهم است، هر چند این صنعت به صورت چراغ خاموش پیش می‌رود. اگر یک کالای خارجی نسوز وارد بازار شود تولیدکنندگان داخلی در ۶ ماه مشابه آن را با همان کیفیت می‌سازند. در هر کجای جهان از نسوز ایران به خوبی یاد می‌کنند و در غرب آسیا و شمال افریقا این صنعت شاخص است. الگوهایی از نسوز ارائه شده که شرکت‌های بزرگ جهان از آن اقتباس کرده‌اند. زاویه در ادامه خاطرنشان کرد: موضوع این است که درحال‌حاضر صنعت نسوز دچار یک چالش است و آن تامین نشدن ارز و کمبود سرمایه است. عوامل بیرونی برای صنعت نسوز مانع ایجاد کرده است که اگر نتوانیم تاثیر و سرعت عوامل بیرونی را کاهش دهیم، دیگر قادر به تولید نخواهیم بود. وی تاکید کرد: نسوز در بهای تمام شده فولاد ۳ درصد تاثیرگذار است اما این تاثیر همانند روشن و خاموش کردن برق است که اگر خاموش شود صنعت فولاد یا صنعت مصرف‌کننده، خاموش خواهد شد. دبیر انجمن صنفی کارفرمایی صنعت مواد نسوز ایران درباره تامین ارز عنوان کرد: اجازه بدهند که ارز نسوز به خود این صنعت بازگردد یا ارز فولاد به این صنعت بازگردانده شود چراکه فولادسازان قادر هستند مواد اولیه این صنعت را وارد کنند. زاویه درباره کم هزینه بودن صنعت نسوز بیان کرد: صنعت نسوز کمترین میزان واردات مواد اولیه و فناوری را داشته است. برای نخستین بار فناوری نسوز پیش از انقلاب وارد شد و پس از آن هر چه در این صنعت ساخته شده، از سوی تولیدکنندگان داخلی بوده است.
