چندی پیش مهندس رضا رحمانی وزیر صنعت، معدن و تجارت در مراسم تودیع و معارفه رئیس سازمان نظام مهندسی کشور از “نقشه راه و انقلاب معدنی” خبر داد که قرار است معدن و صنایع معدنی کشور را دچار تحولاتی مثبت کند.
وی همچنین با تاکید بر فعالیت های توسعه ای برای تحقق انقلاب معدنی در کشور گفت: “باید از امروز فعالیت های توسعه‌ای را آغاز کنیم و باور دارم که انقلاب معدنی امکانپذیر است.”
در همین راستا و با توجه به اینکه بخش معدن و صنایع معدنی طی سال های اخیر در مقایسه با سنوات گذشته مورد توجه بیشتری از سوی دولتمردان قرار گرفته است؛ خبرنگار ما؛ به سراغ مهندس محمدرضا بهرامن رئیس خانه معدن ایران رفته و نظرات وی را در این خصوص جویا شده است که ماحصل این گفت و گو را در ادامه با هم می خوانیم:
* جناب آقای مهندس بهرامن؛ از نظر شما ضرورت های ایجاد انقلاب معدنی در کشور چیست و چرا نیاز به انقلاب معدنی داریم؟
انقلاب معدنی را می توان ایجاد دگرگونی‌های بزرگ در صنعت معدنکاری کشور دانست.
انقلاب صنعت معدنکاری ابتدا از انگلستان و در دو زمینه زغالسنگ و ذوب آهن بیشتر نمود یافت. در سال ۱۷۰۹ کارخانه دار بریتانیایی به نام آبراهام داربی (Abraham Darby) با استفاده از زغالسنگ به جای چوب؛ روشی را برای تصفیه (استخراج) آهن از سنگ آهن ابداع کرد. در سال ۱۷۱۲ نیز توماس نیوکامن انگلیسی (newcomen Thomas) اولین موتور بخار را برای بیرون کشیدن آب از معادن اختراع کرد. همچنین در سال ۱۸۵۶ اختراع کوره آهن به وسیله «بسمر» تولید انبوه فولاد را ممکن ساخت. انقلاب صنعتی دوم با نام انقلاب فناوری نیز مرحله‌ای از انقلاب صنعتی است که از نیمه دوم سده نوزدهم تا جنگ جهانی اول را شامل می‌شود.
انقلاب صنعتی دوم با توسعه خط آهن، تولید آهن و فولاد در مقیاس انبوه همراه بود. در واقع باید گفت مخترعان نه از نیمه‌خدایان و نه از قهرمانانند؛ بلکه نوآورانی سختکوش از تبار انسان هستند.
بر همین اساس نتایج محاسبات در مورد اقتصاد ایران طی پنج دهه سال های ۴۰ تا ۸۰ نشان می‌دهد که در موضوع فقر و نابرابری؛ ایران تنها در دهه ۸۰ به پایداری مطلوب دست یافته است. اگرچه از دهه ۱۳۴۰ تا ۱۳۶۰ این روند پایداری رو به بهبود بوده است، اما طی دهه ۷۰ با افت شدید شاخصه‌های فقر و نابرابری روبرو شده‌ایم.
برنامه‌های توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشورمان مجموعه برنامه‌های میان مدتی است که به صورت ۵ ساله توسط دولت وقت تنظیم و در مجلس شورای اسلامی تصویب می شود. مسلما رشد و توسعه پایدار اقتصادی با محوریت بخش معدن و صنایع معدنی باید در اهداف کلان برنامه های توسعه اقتصادی گنجانده شود.
آلمان بزرگترین اقتصاد اروپا و جایگاه چهارم تولید ناخالص داخلی (نرخ تبدیل ارز) و پنجمین تولید ناخالص داخلی (برابری قدرت خرید) را در جهان دارد. آلمان از بنیانگذاران اتحادیه اروپا و حوزه یورو است. جایگاه اقتصادی این کشور در جهان بعد از انقلاب صنعتی و همزمان با تشکیل آن مطرح شد و تا به امروز از آن به عنوان یک کشور پیشرو، نوآور و همچنین سرمایه‌گذار در پروژه‌های تحقیقاتی نام برده می شود.
ظرفیت های کشورمان برای رسیدن به انقلاب معدنی چیست؟
مسلما در ایران نیز در راستای رقابت‌پذیری در عرصه جهانی باید از راه فراهم آوردن ملزومات توسعه صنعت معدنکاری با هدف تأمین منافع ذینفعان اقدام لازم صورت گیرد.
نوآوری ذاتاً مخاطره آمیز است؛ لذا در بخش معدن به مدیران مخاطراتی یا به عبارتی دیگر به مدیران مخاطره ای نیاز داریم تا با طرح ذهنی مسائل؛ نوآوری های مورد نیاز این بخش را با بهسازی هایی در کل عملکرد کسب و کار در بخش معدن و صنایع معدنی پیوند دهیم. درک نیازهای بخش معدن و صنایع معدنی همواره عامل تعیین کننده و مهمی در موفقیت در نوآوری ها و تفکرات خلاقانه است تا به واسطه ایجاد نوآوری که دارای ماهیت دوگانه تغییر شرایط و ایجاد رقابت پذیری است، بتوانیم سبب ساز انقلاب در بخش معدن و صنایع معدنی با هدف افزایش اثرگذاری درGDP کشور و حتی جهان باشیم.
مسلما راهبرد نوآوری سبب ساز دور کردن تهدیدهای رقابتی رقیبان کنونی موجود در صنعت معدنکاری و همچنین تازه واردهای احتمالی بر پایه فرصت های فن شناختی تازه خواهد شد.
از نظر جنابعالی الزامات دستیابی به انقلاب معدنی در کشور چیست و تحقق این هدف با چه چالش ها و مشکلاتی مواجه است؟
تحقق دستیابی به انقلاب معدنی مسلما نیازمند بهره گیری از مدیران جوان، خلاق، با تفکرات نوآورانه و بهره مندی از رهبری مدیران با تجربه است. کارآفرینان، مدیران و بازرگانان جدید با فعالیت مداوم؛ اقتصاد قوی و رشد درآمدها را تضمین می کنند.
بنابراین نقش مدیران کارآفرین و توانمند به عنوان مکمل رشد اقتصادی بسیار حائز اهمیت است؛ چراکه می توانند رشد اقتصادی را با روش های ایجاد اشتغال، شکل گیری سرمایه، افزایش درآمد هر واحد سرمایه، بهبود کیفیت، بهبود استاندارد زندگی، رشد تسهیلات زیربنایی، استقلال اقتصادی، ثبات اجتماعی، توسعه متوازن منطقه ای صنایع از طریق تسهیل گری و ارزش های جذب نیروی کار در صنایع، کاهش فقر، توزیع عادلانه درآمد، عرضه کالا و خدمات با کیفیت بهتر، ایجاد زیرساخت های اجتماعی و جلوگیری از توسعه انحصارات راه اندازی صنایع در مناطق محروم و توسعه نیافته روستایی را فراهم کنند.
این در حالی است که نقش کارآفرین برای ایجاد توسعه متوازن منطقه ای مهم است.
همانطور که صنایع با مقیاس کوچک برابری بیشتری را ایجاد می کنند، موجب توسعه متوازن منطقه ای هم می شوند. کارآفرینان منابع محلی را برای خلق موسسات در نواحی توسعه نیافته به کار می گیرند. این امر با ایجاد اشتغال و درآمد؛ به بهبود استاندارد زندگی مردم در مناطق روستایی منجر می شود. بنابراین کارآفرینان نه تنها با ایجاد فرصت های شغلی کافی؛ بلکه با ایجاد ثبات اجتماعی و توسعه متوازن منطقه ای به اقتصاد کشور کمک می کنند.
به نظر شما انقلاب معدنی چه فواید و مزایایی برای کشور به همراه دارد؟
محمدرضابهرامن:انقلاب معدنی در سه بخش “اثرات انقلاب معدنی بر نقش کارآفرینی در ارتقای صادرات”، “جایگزینی واردات” و “اثرات انقلاب معدنی در فرآیند رشد و توسعه اقتصادی” تاثیرگذار است.
در بخش اثرات انقلاب معدنی بر نقش کارآفرینی در ارتقای صادرات می توان به مواردی همچون “حداقل کردن وابستگی به واردات از خارج کشور”، “کشف بازارهای جدید”، “کسب ارز خارجی”، “صادر ات مواد ی که در داخل کشور از آنها غنی هستیم” و “تامین موازنه کسری بودجه های پرداختی” اشاره کرد.
در خصوص اثرات انقلاب معدنی در جایگزینی واردات هم می توان مواردی چون “دستیابی به خوداتکایی در تولید کالاهای معدنی تا جایی که امکانپذیر است” و “پس انداز کردن ارز خارجی برای واردات کالا” را مورد بررسی قرار داد.
