سیرآنوش موسوی: حمل‌ونقل جاده‌ای در ایران، همچنان به روش‌های سنتی انجام می‌شود و آنگونه که باید نتوانسته خود را به‌روز کند.
دلالی‌هایی که در چرخه حمل‌ونقل شکل گرفته است باعث افزایش نرخ تمام شده محصولات داخلی شده اما از آنجایی که ارزانی و اطمینان در جابه‌جایی، در شبکه حمل‌ونقل جاده‌ای بسیار اهمیت دارد، برخی فعالان معدنی بخش خصوصی تلاش می‌کنند به زودی از سامانه هوشمند استارت‌آپی در حوزه حمل‌ونقل جاده‌ای رونمایی کنند. کارشناسان حوزه معدن بر این باورند که حضور استارتآپها در حوزه حمل‌ونقل جاده‌ای باعث خواهد شد نرخ کرایه به‌سمت شفافیت حرکت کند و دست دلالان از حوزه قیمت‌گذاری کوتاه شود. همچنین با راه‌اندازی این سامانه، حمل‌و نقل مواد معدنی با سهولت بیشتری امکان‌پذیر خواهد شد.
سامانه‌ای که معضلات حمل‌ونقل را حل می‌کند
در همین زمینه، محمود گوهرین، عضو هیات مدیره خانه معدن ایران، در گفت‌وگو با روزگار معدن، بیان کرد: خانه معدن ایران تلاش می‌کند با تعریف سامانه هوشمند استارت‌آپی در حوزه حمل‌ونقل، بسیاری از معضلات و چالش‌های لجستیکی موجود در بخش معدن را حل کند.
وی در ادامه در تشریح مشکلات فعالان معدنی در حوزه حمل‌ونقل، بیان کرد: در بسیاری از موارد، ماشین‌آلاتی که اقدام به حمل مواد معدنی می‌کنند در مسیر بازگشت، بدون بار برمی‌گردند که باعث شده است رانندگان چندان تمایلی به حمل مواد معدنی از خود نشان ندهند زیرا حمل این مواد برای آنها توجیه اقتصادی ندارد.
گوهرین با بیان اینکه ظهور استارتآپها و به وجود آمدن اپلیکیشن‌ها در حوزه حمل‌ونقل، باعث کاهش نرخ کرایه و شفافیت قیمت‌ها می‌شود، گفت: استارتآپها دست دلالان در حوزه قیمت‌گذاری را کوتاه کرده‌اند. حمل‌ونقل جاده‌ای ایران نیاز به افزایش سرمایه‌گذاری دارد چراکه در این حوزه ظرفیت‌های بسیاری وجود دارد که می‌توان با به‌کارگرفتن سیاست‌های منطقی و راهگشا از ظرفیت‌های این حوزه به‌خوبی بهره گرفت.
این فعال معدنی در ادامه با آوردن مثالی، گفت: فرض کنید قرار است باری از معدن گل‌گوهر به بندرعباس حمل شود. بدون تردید آن خودرو در مسیر بازگشت به اصطلاح خالی است و باری ندارد اما ما تلاش می‌کنیم با راه‌اندازی سامانه هوشمند حمل‌ونقل جاده‌ای، امکانی را فراهم کنیم که آن خودرو در مسیر بازگشت نیز بار برای حمل داشته باشد. در واقع هدف ما این است که تجربه تاکسی‌های اینترنتی در حمل‌ونقل مواد معدنی را تکرار کنیم.
وی با بیان اینکه یکی از درآمدهای این تاکسی‌ها این است که خودروها کمتر خالی هستند، گفت: نرخ کرایه در تاکسی‌های اینترنتی کم است اما از آنجا که تعداد جابه‌جایی‌های قابل توجهی دارند هزینه کم کرایه جبران می‌شود و درآمد قابل توجهی به‌دست می‌آورند. اگر برای خودرو‌های حمل مواد معدنی نیز چنین امکانی فراهم شود از این فرصت و فضای خالی به بهترین شکل ممکن بهره می‌گیرند و درآمد آنها بیشتر خواهد شد.
این فعال معدنی در ادامه بیان کرد: شبکه ریلی در ایران گران‌تر تمام می‌شود و نرخ آن بالاتر از نرخ جاده‌ای است. راه‌آهن در ایران نتوانسته آنگونه که باید و شاید در معدنکاری موفق عمل کند.
وی در پاسخ به این پرسش که ایده این طرح از سوی چه نهادی مطرح شد، بیان کرد: این طرح برای نخستین بار در خانه معدن ایران مطرح شد. کارشناسان زیادی این طرح را بررسی کرده‌اند تا آمار و اطلاعات کافی در این زمینه کسب شود. اگر با آگاهی و برنامه در این مسیر گام بگذاریم می‌توانیم به موفقیت آن امیدوار باشیم. ما تلاش می‌کنیم در ۲ یا ۳ ماه آینده، این طرح را اجرایی کنیم.
گوهرین در پایان درباره ضعف شبکه ریلی برای انتقال مواد معدنی و صنایع معدنی گفت: به نظر می‌رسد شبکه ریلی در کشور نتوانسته به سرعت شبکه معدنی پیشرفت کند. به عنوان مثال در مجموعه معدن سنگان در سال ۱۳۹۲، بیش از ۴۰۰ نفر کار می‌کردند. درحال‌حاضر این تعداد به بیش از ۴ هزار نفر به طور مستقیم و ۱۰ تا ۱۵ هزار نفر به طور غیر مستقیم رسیده اما به موازات توسعه معادن و صنایع معدنی شبکه ریلی و جاده‌ای در کشور گسترش پیدا نکرده است.
توسعه شبکه حمل‌ونقل، ضرورت تولید است
همچنین در این زمینه، زهرا کریمی، عضو کارگروه اقتصاد کلان خانه معدن ایران، در گفت‌وگو با روزگار معدن، بیان کرد: شبکه حمل‌ونقل جاده‌ای و ریلی برای جابه‌جایی مواد معدنی در کشور با مشکلات جدی روبه‌رو است، از این‌رو برای رفع این مشکلات باید با دانش روز بیشتر هماهنگ شد.
وی در ادامه بیان کرد: توسعه شبکه حمل‌ونقل، یکی از ضرورت‌های تولید به‌ویژه در معدن و صنایع معدنی است. اگر در این زمینه تلاش نکنیم نخواهیم توانست چشم‌انداز توسعه در افق ۱۴۰۴ را محقق سازیم چراکه می‌توانیم ماده معدنی را استخراج و فرآوری کنیم اما قادر به جابه‌جایی و صادرات محصول تولید شده نیستیم.
کریمی با بیان اینکه جانمایی کارخانه‌ها بسیار اهمیت دارد، خاطرنشان کرد: به نظر من علاوه بر اینکه باید در مسیر توسعه شبکه حمل‌ونقل تلاش کنیم کارخانه‌ها را نیز باید درست جانمایی کنیم، به این معنا که کارخانه‌های فرآوری نباید چندان از معادن و کارخانه‌هایی که به این مواد نیاز دارند دور باشند. این سخن به این معناست که باید همه بخش‌ها به موازات هم توسعه پیدا کنند.
وی در ادامه بیان کرد: شبکه ریلی در جهان ۳۰ تا ۵۰ درصد مواد معدنی را حمل می‌کند، در صورتی که این سهم در ایران بین ۵ تا ۷ درصد است. حمل‌ونقل ریلی در همه جای جهان ارزان‌تر از جاده است اما در ایران چنین نیست. جابه‌جایی مواد معدنی، با توجه به شبکه ریلی با اطمینان بیشتر و در زمان مناسب‌تر انجام می‌شود، از این‌رو بهتر است برای توسعه آن تلاش کنیم.
این فعال معدنی با بیان اینکه شبکه جاده‌ای و ریلی در ایران چندان خود را با تغییرات روز هماهنگ نکرده است، گفت: باید تلاش کنیم حمل‌ونقل در کشور را با توجه به تغییرات روز هماهنگ کنیم. اگر در این مسیر تلاشی انجام ندهیم باید با نرخ بالا و دشواری، مواد معدنی را در کشور جابه‌جا کنیم.
وی با بیان اینکه ایران، دارای مواد معدنی متنوع و پرعیاری است، گفت: اگر می‌خواهیم مواد معدنی جزو مزیت‌های ایران باشد باید زیرساخت‌ها را در این بخش فراهم کنیم. نخستین قدم در این مسیر، تجهیز معادن به ماشین‌آلات جدید است اما آنچه درباره معادن بسیار اهمیت دارد، این است که با اطمینان و نرخ مناسب محصولات معدنی استخراج شده را به بنادر و نقاط مصرف حمل کنیم.
عضو کارگروه اقتصاد کلان خانه معدن ایران در پایان با بیان اینکه مواد معدنی پرحجم هستند، افزود: اگر با روش‌های سنتی مانند کامیون، مواد معدنی را حمل‌ونقل کنیم بدون تردید هزینه جابه‌جایی آن گران تمام خواهد شد.
گرانی حمل‌ونقل مواد معدنی باعث کاهش کیفیت رقابت در محصولات معدنی می‌شود. از این‌رو بهتر است شرایطی را ایجاد کنیم که کامیونداران بتوانند تعداد دفعات حمل بار را افزایش دهند و این اقدام باعث خواهد شد که آنها با میل و رغبت بیشتری اقدام به حمل مواد معدنی کنند.
