سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران در تلاش است با حمایت از بخش خصوصی، معادن کوچک و متوسط را احیا کند.
احیای معادن کوچک و متوسط علاوه بر تامین مواد اولیه مورد نیاز کارخانه‌های بزرگ می‌تواند برای نیروی آماده به کار در کشور ایجاد اشتغال کند. فعالان معدنی امیدوار هستند اجرای این طرح مسکوت نماند و دولت برای رفع مشکلات فعالان معدنی که مهم‌ترین آن نبود نقدینگی کافی است تلاش کند که البته به تازگی اعلام شده است معادن و صنایع فرآوری مواد معدنی که در شعاع ۲۰کیلومتری روستاها و شهرهای کوچک به‌ویژه مناطق محروم باشند می‌توانند از تسهیلات ارزان‌قیمت صندوق توسعه روستایی استفاده کنند. با این حال برخی معتقدند کاغذبازی در احیای معادن، روند احیای معادن کوچک و متوسط را دشوار کرده است.
سهم معادن کوچک در اشتغالزایی
محمود گوهرین، عضو هیات مدیره خانه معدن ایران در گفت‌وگو با صمت، با اشاره به تعداد قابل توجه معادن متروک در ایران، گفت: هر معدن دست کم برای بیش از ۵۰نفر اشتغالزایی می‌کند. از این‌رو احیای معادن متروک نقش قابل توجهی در اشتغالزایی دارد. فراموش نکنید که معادن در ایران، بیشتر در حاشیه روستاها مستقرند و با احیای این معادن می‌توان در این مناطق اشتغال و درآمد قابل توجهی ایجاد کرد.
وی با بیان اینکه برای احیای معادن متروک، لازم است دولت با بخش خصوصی بیشتر همراهی کند، گفت: ایمیدرو برای احیای این معادن برنامه‌ریزی کرده اما عملیاتی شدن این طرح‌ها نیازمند زمان است چراکه در یک فرآیند زمان‌بر، معادن کوچک باید به شرکت‌های تعاونی یا خصوصی واگذار شوند تا آنها با امکاناتی که دارند فعالیت خود را آغاز کنند.
گوهرین ادامه داد: به عنوان مثال بهره‌برداری از یک معدن مس قدیمی در انارک اصفهان، بیش از ۴۰سال متوقف شده بود که من دوباره آن را احیا کردم و برای بیش از ۷۰نفر اشتغال ایجاد شد.
این فعال اقتصادی با اشاره به حمایت دولت ترکیه از معدنکاران، تصریح کرد: مسئولان این کشور برای فعالان معدنی وام با تسهیلات کم‌بهره در نظر گرفتند تا آنها با آسودگی فعالیت خود را آغاز کنند. از این‌رو در سال‌های اخیر شاهد پیشرفت معدنکاران در ترکیه هستیم. این در حالی است که نبود نقدینگی، اصلی‌ترین دغدغه فعالان معدنی است. وی با بیان اینکه دولت باید به بخش خصوصی اعتماد بیشتری کند، گفت: زمان این مهم رسیده که انگیزه بخش خصوصی برای سرمایه‌گذاری در بخش معادن را تقویت کنیم. باید به بخش خصوصی بیشتر اعتماد کنیم چراکه تجربه نشان داده آنها همواره از میدان‌های اقتصادی سربلند بیرون آمده‌اند. گوهرین در پاسخ به این پرسش که مهم‌ترین مشکلات در مسیر احیای معادن کوچک و متوسط چیست، گفت: زمان زیادی برای پیشبرد یک کار اداری باید در ایران صرف کرد، همین کاغذبازی‌ها باعث شده که نتوانیم در زمان کم به نتیجه مورد نظر دست بیابیم. به عنوان مثال برای احیای یک معدن باید دست‌کم از ۲۰ نهاد مجوز بگیریم.
مشکلات معدنکاران، پیش و پس از بهره‌برداری
همچنین در این زمینه، فرزاد اسدی، رئیس خانه معدن گیلان در گفت‌وگو با صمت بیان کرد: طرح احیای معادن کوچک و متوسط به پیشنهاد خانه معدن ایران مطرح شده است. به نظر من اگر این طرح عملیاتی شود بسیاری از مشکلات معدنکاران رفع خواهد شد.
وی با بیان اینکه مشکلات معدنکاران در ۲دسته قابل تفکیک هستند، خاطرنشان کرد: مشکلات معدنکاران را می‌توان به پیش و پس از معدنکاری تقسیم کرد. مشکلات پیش از بهره‌برداری به نبود تعامل مناسب میان دستگاه‌ها و معدنکاران باز می‌گردد. عمده مشکل معدنکاران با سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور و سازمان حفاظت محیط‌زیست است. درحال‌حاضر روش‌های نوین بهره‌برداری از معادن، امکان توسعه و تعامل بین این سازمان‌ها و نهادها را برقرار کرده است.
به گفته اسدی، مسئله مهم پس از بهره‌برداری، تلاش برای ایجاد بازار فرآورده‌‌های معدنی است.
رئیس خانه معدن گیلان با بیان اینکه احیای معادن کوچک و متوسط نیازمند بهره‌گیری از فناوری جدید است، گفت: موفقیت در این مسیر نیازمند سرمایه‌گذاری قابل توجه است. از این‌رو شرکت‌های بزرگ خصوصی باید در این مسیر با دولت همراه شوند.
وی در پاسخ به این پرسش که بخش خصوصی برای هموار کردن مسیر احیای معادن کوچک و متوسط از دولت چه انتظاراتی دارد، بیان کرد: بخش خصوصی همواره در فعالیت‌های اقتصادی پیشرو بوده است. از این رو انتظار داریم سرنوشت این طرح، ناامیدکننده نشود و شاهد اجرایی شدن آن باشیم؛ نظیر اتفاقی که در معدن نخلک رخ داد. این معدن در شرایط نامناسبی بود و ایمیدرو آن را در اختیار بخش خصوصی قرار داد که هم‌اکنون شاهد رونق فعالیت در این معدن هستیم.
این فعال اقتصادی در پاسخ به این پرسش که کدام معادن نیازمند احیا هستند، بیان کرد: معادن نیازمند احیا در ایران پراکنده هستند. از این‌رو آمار دقیقی از آنها در دست نداریم. ادامه فعالیت یک معدن، زمانی توجیه‌پذیر است که از نظر تکنیکی قابل بهره‌برداری و استخراج باشد و بتواند برای خود بازار ایجاد کند.
تامین زیرساخت‌ها در معادن
اسدی با بیان اینکه نگاه مسئولان بیشتر معطوف به احیای معادن فلزی است، گفت: فرآورده‌‌های معدنی، بازار صادراتی خوبی دارند. از این‌رو در اولویت احیا هستند اما لازم است پس از آن به احیای معادن سنگهای تزئینی توجه کنیم. سنگهای تزئینی ظرفیت قابل توجهی برای تصاحب بازارهای صادراتی دارند.
وی با بیان اینکه احیای معادن کوچک و متوسط برای نیروی کار جامعه محلی ایجاد اشتغال می‌کند، تصریح کرد: با رونق معادن، مشاغل وابسته به آن نیز پیشرفت قابل توجهی می‌کنند. در واقع یک شغل معدنی برای ۷شغل مرتبط، کار ایجاد می‌کند. وقتی چنین قابلیتی در معادن وجود دارد باید با تمام توان برای احیای معادن متروک تلاش کنیم. رئیس خانه معدن گیلان با بیان اینکه بر اساس قانون معادن، دولت موظف به تامین زیرساخت‌هاست، گفت: برای شکوفایی فعالیت‌های معدنی باید زیرساخت‌ها را در معادن ایجاد کنیم. شماری از معادن در مناطقی قرار گرفته‌اند که امکان دسترسی به آنها وجود ندارد، حتی اگر شرکتی بخواهد از این معادن بهره بگیرد مدت‌ها درگیر اخذ مجوز ایجاد راه از منابع طبیعی می‌شود. در این حالت خسارت‌هایی که منابع طبیعی برای اخذ مجوز راه باید پرداخت کند، از ارزش معدن بیشتر خواهد شد. به گفته وی، دولت خود را متعهد به تامین زیرساخت‌ها در معادن نکرده است. اسدی در پایان تصریح کرد: در گذشته نگاه به موضوع‌ها بیشتر بخشی بود، در حالی که این روزها مسئولان محیط‌زیست از در تعامل با فعالان معدنی در آمده‌اند و در سازمان حفاظت محیط‌زیست، کارگروه تعامل منابع طبیعی ایجاد شده است. وظیفه این کارگروه، ارائه پیشنهاد برای رفع مشکلات است.
تلاش برای احیای معادن کوچک
در همین زمینه، محمدرضا بهرامن، رئیس خانه معدن ایران در گفت‌وگویی کوتاه با صمت، افزود: پیشنهاد احیای معادن کوچک و متوسط از سوی خانه معدن ایران مطرح شده است. ابتدا قرار بود خانه معدن به‌تنهایی این طرح را دنبال کند اما خوشبختانه ایمیدرو به‌موقع ورود کرد و بسیاری از موانع در این مسیر از سوی ایمیدرو برطرف شده‌اند.
وی درباره وظیفه اصلی شورای احیای معادن کوچک و متوسط، گفت: امروز یک کارگروه اجرایی برای این مهم در خانه معدن ایران تشکیل شده که وظیفه اصلی آن، شناسایی موانع پیش‌روی معدنکاران است. این موانع متاسفانه در فعالیت این معادن خلل ایجاد کرده و گاهی باعث تعطیلی آنها شدهاست.
بهرامن در ادامه افزود: تنها راهی که امروز می‌تواند معادن غیر فعال را به چرخه تولید بازگرداند، رفع موانع است. به نظر من می‌توان شرایطی را ایجاد کرد که سرمایه‌گذاران با میل و رغبت در این زمینه ورود کنند. بخش خصوصی، یکی از اصلی‌ترین تشکل‌ها در مسیر شناسایی موانع و مشکلات است. بخش خصوصی از ابتدا شرط را بر این گذاشت که موانع را شناسایی کند و اطلاعات را در اختیار دولت قرار دهد تا دولت برای رفع موانع تلاش کند.
منبع: صمت
