در حالی که ارتباط معدن و دانشگاه از جمله موارد موردتاکید است، کارشناسان بر این باورند که به این مسئله چندان که باید توجه نشده است. تاثیرگذاری دانشگاه، دانشجویان و سازمان‌های دولتی در رشد معدن و اقتصاد کشور از مواردی است که دغدغه فعالان این حوزه است. روزنامه صمت به‌مناسبت روز دانشجو با فعالان بخش معدن گفت‌وگو کرده تا تاثیر دانش در توسعه معدنکاری را جویا شود. گزارش ما را بخوانید.
توسعه معدنکاری با کمک دانشگاه
علیرضا شهیدی، معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت در گفت‌وگو با صمت با بیان اینکه کشور در تبدیل کانسار به معدن دچار ضعف جدی است، به اهمیت نقش دانشگاه در توسعه بخش معدن پرداخت و گفت: در ۱۰ سال گذشته معدن بزرگی از کشورمان کشف و ثبت نشده، از همین رو نیاز است که دانشگاه‌ها و مراکز علمی در این زمینه راه‌حل‌هایی ارائه دهند؛ به‌عبارتی آینده بخش معدن در گرو مطالعات علمی و در دست دانشجویان است.
شهیدی اظهار کرد: ایران یک درصد تولید آهن دنیا را در اختیار دارد، همچنین تولید سرب و روی در سال بیش از ۲۰ میلیون تن است که اینها نشان می‌دهد به اطلاعات پایه برای عملکرد خوب نیاز داریم.
او با اشاره به اقدامات سازمان زمین‌شناسی برای توسعه بخش معدن گفت: سازمان زمین‌شناسی چندین بار زمین را پایش و نقشه‌ها را آماده کرده است. برای اینکه شناختی از زیر زمین داشته باشیم، از سال ۸۱ به ژئوفیزیک هوایی روی آورده‌ایم. در این راستا خطوط پرواز به ۲۰۰ تا ۲۵۰ متر رسیده و ۶۴۰ هزار کیلومتر خطی برداشت هوایی داشته‌ایم.
رئیس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی ادامه داد: در سال ۸۳ اطلس ملی نقشه‌های موضوعی زمین‌شناسی توسط سازمان منتشر و ظرفیت ۱۴ ماده معدنی بررسی شد. این اطلس تلفیقی از زمین‌شناسی، نقشه‌های زمین‌شناسی و سایر اطلاعات بوده و براساس مقیاس ۱۰ برابر دقت خود را افزایش دادیم. در دهه ۹۰ اکتشافات به میزان ۵۵۰ هزار کیلومترمربع و ژئوفیزیک هوایی در ۶۴۰ هزار کیلومتر طبق برنامه توسعه ششم برنامه‌ریزی و انجام شده است.
معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت با اشاره به وضعیت اکتشاف در دنیا اظهار کرد: از سال ۱۹۵۰ تا ۲۰۱۶ در دنیا بسیاری از کانسارها تبدیل به معدن شده‌اند اما در کشور ما این مسیر بسیار طولانی شده و سال‌ها طول می‌کشد که این معضل باید رفع شود.
رئیس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی به راهکارهای رفع این معضل اشاره و اظهار کرد: انجام اکتشافات عمقی را باید مدنظر قرار دهیم. در این زمینه برنامه‌ریزی‌هایی شده؛ به این صورت که باید ۲ میلیون و ۷۵۰ هزار کیلومتر خطی ژئوفیزیک هوایی انجام دهیم که البته ۱۵۵ هزار کیلومتر مربع انجام شده و برای ادامه کار از آنجایی که توان ما بیش از این نیست به کمک بخش خصوصی نیازمندیم. او اشاره کرد: این اکتشافات با استفاده از روش‌هایی همچون ژئوفیزیک و ژئوشیمی، هیدروژئوفیزیک و حفاری اکتشافی انجام شده است.
اهمیت تغییر نگرش
منصور قربانی، استاد دانشگاه با اشاره به وضعیت دانشگاه‌های کشور به صمت گفت: ۱۱۰ موسسه علمی در حوزه معدن و زمین‌شناسی دانشجو تربیت می‌کنند که باید بررسی شود چه میزان از این آموزش‌ها کاربردی و عملیاتی هستند.
او ادامه داد: امروز دانشجویان علوم زمین و معدن باید اکتشاف کنند و در زمینه تولید و بهره‌برداری آموزش ببینند. در این بین انجمن علوم زمین دو محور همگرایی موسسات علمی و اهمیت به موضوعات اکتشافی را جزو رویکردهای خود قرار داده است. رئیس انجمن زمین‌شناسی ایران اظهار کرد: نگاه ما به بخش معدن اشتباه است، این در حالی است که درآمد ناخالص کشور در حوزه معدن می‌تواند از ۱۲ به ۲۲ درصد برسد و ظرفیت بیش از این را هم دارد. البته برای این کار اطلاعات پایه‌ای که سازمان زمین‌شناسی تهیه کرده، در سطح منطقه بی‌نظیر است. قربانی با بیان اینکه بسیاری از مطالعات و اقدامات در حوزه زمین‌شناسی از دهه قبل از انقلاب شروع شده، گفت: در ۳۰ سال اخیر در اکتشاف نفت و گاز در خاورمیانه رتبه اول را داشته‌ایم. میزان ذخایر قطعی نفت ما ۳۰ سال پیش حدود ۸۰ میلیارد بشکه بوده اما امروز این رقم به ۲ برابر رسیده است. او در ادامه با اشاره به ضعف در اکتشاف بیان کرد: ذخایر بزرگ معدنی تا ۵ سال دیگر به پایان خواهد رسید و پروژه‌های فعلی بخش معدن نیز کوچک هستند. در حالی که در احداث تونل، جاده و اتوبان وضعیت خوبی داشته‌ایم، در حوزه معدن عملکرد مناسبی ارائه نداده‌ایم.
رئیس انجمن زمین‌شناسی گفت: هیچ سازمانی در کشور مرکزی که توان پیش‌بینی آینده را داشته باشد، راه‌اندازی نکرده است. حتی وزارت صنعت، معدن و تجارت هم مجله‌ای برای پیش‌بینی نرخ مواد معدنی ندارد. شرکت ملی نفت ایران هم بخش بالا و پایین‌دستی دارد که هر کدام فعالیت خود را انجام می‌دهند اما بخشی که آینده‌نگر باشد در آن احداث نشده است. این استاد دانشگاه عنوان کرد: ۵۰ درصد اقتصاد ما وابسته به زمین است و آنچه زمین‌شناسان باید به آن توجه کنند، افزایش صنعت معدنی در کشور با مدیریت صحیح و بهره‌برداری از ۶۸ نوع ماده معدنی موجود در کشور است تا بتوان در آینده در حوزه صادرات مثبت عمل کرد.
سخن پایانی…
کارشناسان بارو دارند کشور در تبدیل کانسار به معدن دچار ضعف جدی است و برای رفع این مشکل باید به نقش دانشگاه توجه کرد. باتوجه به اینکه در ۱۰ سال گذشته معدن بزرگی از کشورمان کشف و ثبت نشده، نیاز است که دانشگاه‌ها و مراکز علمی در این زمینه راه‌حل‌هایی ارائه دهند.
به‌باور کارشناسان امروز دانشجویان علوم زمین و معدن باید دست به اکتشاف زده و آموزش‌های لازم برای رشد تولید و بهره‌برداری را ببینند. در این بین انجمن‌های مختلف مثل انجمن علوم زمین می‌توانند به این روند کمک کنند.
